Marienburg.pl

[Jag_Panzer]

Pomiędzy wsiami Krosno, Pólko i Sakówko na małym wniesieniu znajduje się, a właściwie znajdował obozowy cmentarz dla jeńców z I wś. Mało kto wie, że w latach 1914-1918 niedaleko Pasłęka istniał obóz jeniecki.
Teren obozu zajmował około 60 ha , koszt jego wybudowania to około 2,5 mln marek a w jednym czasie mogło w nim przebywać do 15000 jeńców .
Obóz wraz z infrastrukturą to prawie samodzielne małe miasteczko, składał się z 118 baraków z których każdy mógł pomieścić od 100 do 125 osób . Dla strażników pobudowano 14 baraków , a prócz tego 17 lazaretów * , 8 pomieszczeń na kwarantannę. Od strony ulicy Wojska Polskiego na wysokości dzisiejszego przejazdu kolejowego prowadziła do niego bocznica kolejowa .
Oczywiście gdzieś musiano też grzebać zmarłych. I tak na południe od obozu powstał cmentarz.Teren cmentarza to prostokąt o wymiarach 26,80 x 209,45 tj niewiele ponad 0,56 ha.Na cmentarzu spoczęli jeńcy różnej narodowości. Spoczęło tam 809 żołnierzy rosyjskich , 160 Rumunów , 46 Francuzów , 3 Anglików , 6 Włochów , 21 Belgów i 1 o niezidentyfikowanej narodowości . Później spoczęło tam 8 żołnierzy Armii Radzieckiej.
Na końcu głównej alei stanął pomnik upamiętniający zmarłych tam żołnierzy. Poświecono go 1 listopada 1916 roku.W uroczystości wziął udział korpus oficerski obozu, rosyjski duchowny sprawujący duchową posługę pośród jeńców, katolicki proboszcz Austen i superintendent Graf, któremu powierzono duchową posługę wśród jeńców ewangelickich. Wartę przed pomnikiem
zaciągnęli jeńcy i rosyjski personel sanitarny.

Dziś z cmentarza pozostało niewiele, a właściwie brak jakichkolwiek śladów po tym miejscu. Pomnik się zawalił bądź celowo został przewrócony. Jedynym ocalonym elementem jest tablica pamiątkowa, która dzięki staraniom Pana Janusza Otręby z Towarzystwa Miłośników Pasłęka, znalazła swoje miejsce wIizbie Historycznej w Pasłęku.
Aktualnie za sprawą jednego z naszych kolegów, który temat nagłośnił zaczęły się tym interesować władze lokalne. Na cmentarzu ma stanąć kamień z tablicą pamiątkową. Prace już trwają.
Jeszcze plan cmentarza.

[Linka]

Wybory się zbliżają, to i temat wraca (u władz, rzecz jasna). Kiedy tam byłam kilka lat temu, miejsce porażało smutkiem i beznadzieją.

[Jag_Panzer]

Po części jest to i spowodowane wyborami. Zamieszanie jednak powstało po publikacji artykułu o obozie. Niedługo po jego publikacji sprawą zainteresowała się Rosyjska ambasada, która wysłała delegację i złożyła kwiaty na "ruinach" nekropolii. Burmistrz zwyczajnie nie ma wyjścia i musi coś robić, bo sprawa została już nagłośniona.
http://zabytkowypaslek.pl/okolice.html
Tu artykuł, który wywołał to zamieszanie.

[kolekcjoner]

Pierwszy raz byłem na tym cmentarzu w początku lat 80-tych, wykonałem wówczas kilka zdjęć znajdujących się w archiwach konserwatorskich (po reorganizacjach nie wiem jakich). Wówczas na cmentarzu rosły piękne lipy w układzie alei, na której wschodnim krańcu znajdował się pomnik widoczny na ilustracji. Nie miał on nakrywy, były jednak dwie tablice - niemiecka i rosyjska. Dalej, w kierunku zachodnim, wzdłuż dawnej alei, znajdowało się kilka dużych płyt odlanych z betonu. Leżały one w swoich pierwotnych miejscach, niekiedy były one niewiele tylko przesunięte przez "eksploratorów". Na płytach będących nakrywami grobów zbiorowych wyryte były nazwiska pochowanych pod nimi osób (czcionką łacińską). Ile było płyt - nie pamiętam, na pewno było ich mniej niż 10. Kolejny raz byłem na cmentarzu w połowie lat 90-tych. Płyt już wówczas nie widziałem (a były duże, gdzieś 2x3,5 do 4 metry), pomnik był mocno zdewastowany (była jeszcze jedna płyta). Tragicznie wyglądały lipy, przetrwały tylko niektóre. Pozostałe istniejące były pozbawione gałęzi. Te ostatnie leżały na stosach obok gołych pni. Co się z nimi stało? - bardzo prozaiczna odpowiedź. W Pasłęku istniał przez wiele lat oddział skupu ziół prowadzony przez Herbapol. Zbieranie ziół było jednym z źródeł dochodu przez mieszkańców Pasłęka. Sam tą technikę pozyskiwania materiału zielarskiego widziałem kilka lat wcześniej. Cóż ... było ... umarło... Tylko dlaczego ludzie, system polityczny - najpierw PRL a potem RP zapomniały o tych ludziach. Oni tam są do dzisiaj, leżą tej ziemi.
A tak na marginesie - ten cmentarz nie był tak duży jak na opublikowanym planie. Może wcześniej został zaorany...

[Jag_Panzer]

Podczas ostatniego Jarmarku, do naszej wystawy o obozie podszedł starszy Pan. Okazuje się, że zaraz po wojnie był on dzierżawcą pól wokół cmentarza. Z jego opowiadań wynikało, że w 46 roku cmentarz miał się dobrze. Groby były w dobrym stanie, były ogrodzone płotkami, alejki żwirowe dobrze zaznaczone. Twierdził nawet, że ktoś dbał o ten teren. Systematycznie zagrabiając alejki i wyrywając chwasty. Kilka lat później tereny przejął PGR i dewastacja się rozpoczęła.
http://youtu.be/HroE7m-WcJo
Tu fragment rozmowy. Planujemy jeszcze umówić się z tym Panem na dokładniejszą rozmowę.
Co do tablicy, o której pisał Kolega Kolekcjoner, została ona zabezpieczona w latach 90 przez Janusza Otrębę z Towarzystwa Miłośników Pasłęka. Obecnie znajduje się w Izbie Historycznej tyle, ze za szafą. Prawdopodobnie ma zostać wtopiona w kamień, który stanowi obecny pomnik.

Odsłonięcie tego pomnika, oraz uroczystości związane z poświęceniem odbędą się 22 września o godz 13.