Ewingi - Sob 27 Gru, 2008 01:19 Temat postu: Gubławki - Gablauken Gubławki, położone 15 km od Zalewa, leżą na cyplu oblewanym przez wody zatoki Kraga jez. Jeziorak, z której wychodzi Kanał Elbląski. Pierwotnie pruska wieś czynszowa lokowana na 16 włókach w 1392r. Nazwa (Gubelauken, 1392) pochodzi od Prusa Guby i „lauken” (lawken)=pole. W 1782 roku liczyły 16 dymów, w 1848 roku było tu 10 dymów i 88 mieszkańców. W roku 1939 Gubławki liczyły 103 mieszkańców, a w roku 2004 – 135. Wieś zawdzięcza swój rozwój polskim osadnikom ze szlacheckiego rodu Przyjemskich herbu Rawicz. W latach 1660 – 1747 Gubławki i sąsiednia rybacka wioska Wieprz, wchodziły w skład dóbr polskiego rodu Jaskich rezydujących w niedalekim Jaśkowie (Jaskendorf). Gubławki były jedynym majątkiem w Prusach Wschodnich, do którego nie dotarły w latach 1806-1807 wojska francuskie, dzięki czemu nie został spustoszony. W 1820 roku właścicielem majątku był von Buddenbrock. Rodzina Dorgerloh, dorobiwszy się w branży tytoniowej, zakupiła dla swoich trzech synów majątki w Prusach Wschodnich, między innymi Karpowo (Theodor) i Gubławki (August) z dworem pięknie położonym na półwyspie nad jez. Jeziorak. August Dorgerloh (ur. 14.04.1819 r. w Eisleben, zm. 1901 r. w Berlinie) był znanym kolekcjonerem dzieł sztuki, zwłaszcza miedziorytów gdańskiego rysownika, grafika i malarza Daniela Mikołaja Chodowieckiego (1726-1801). Chodowiecki ilustrował swymi grafikami pierwsze wydania dzieł m.in. Goethego, Basedowa, Krasińskiego oraz najpiękniejsze XVIII wieczne edycje dzieł m.in. Rousseau i Szekspira. Najwspanialszym osiągnięciem Daniela Chodowieckiego jest przepojony niezwykłą atmosferą i osobistym zaangażowaniem zespół 108 rysunków powstałych w 1773 r. podczas konnej podróży do rodzinnego Gdańska. Wielokrotnie sięgał też do tematów polskich. Pozostawił wiele portretów polskich osobistości, cykle grafik przedstawiających wybrane sceny z dziejów Polski. August Dorgerloh zbierał ponadto rysunki wschodniopruskich kościołów drewnianych, a także eksponaty z wykopalisk archeologicznych. Jest on autorem artykułu o najstarszym drewnianym kościele w Prusach Wschodnich, w Rychnowie, pow. ostródzki, Die alte Holzkirche in Reichenau in Ostpreußen und der darin befindliche altdeutsche Altarschrein von 1518 (Altpreußische Monatsschrift, Bd.18/1881, s.271-281). Dorgerloh przekazał swoje zbiory Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu (Fundacja Dorgerloha). Aktualnie na aukcjach można spotkać przedmioty z tej kolekcji, w tym też eksponaty archeologiczne, sygnowane jako własność Dorgerloh'sche Stiftung z Królewca ( http://ads.bruun-rasmusse...3&iid=300213085 ; http://www.hermann-histor..._GB&db=A-50.txt ) Posiadłość w Gubławkach, liczącą 25 włók gruntów zakupił od Dorgerloha w 1880r., głównie dla uroku miejsca, hrabia Karl Finck von Finckenstein z Jaśkowa. Majątek był zaniedbany, ale przez nowego właściciela, na przełomie XIX/XX w. został doprowadzony do rozkwitu. W roku 1912 nowo wybudowany dwór zyskał miano “wdowiej siedziby”, gdyż zamieszkiwała tu wdowa po Karlu, hrabina Helene Finck von Fickenstein. Po niej w 1925 roku dwór i dobra w Gubławkach odziedziczył jej syn hrabia Hans Joachim Finck von Finckenstein, który był ostatnim właścicielem dworu i dóbr w Gubławkach. Finckensteinowie nie ewakuowali się zgodnie z rozkazem Kocha i pozostali w majątku niemal do końca 1945r. Po wojnie majątek był przez cały czas PGR. Pod koniec XX wieku ówczesny dzierżawca T.N. uzgodnił z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Olsztynie projekt adaptacji wspaniale zachowanych budynków gospodarczych na ośrodek pracy twórczej. Niestety, doszło do rozebrania tych budynków i sprzedania materiałów z ich rozbiórki. Do dworu prowadzi aleja biegnąca wzdłuż jeziora. Usytuowany jest on przepięknie, na cyplu, skąd otwiera się daleki widok na Jeziorak. Sam dwór niezbyt urodziwy, ale duży i wy¬godny. Wzniesiony z czerwonej cegły, dwukondygnacyjny, posadowiony na kamiennej podmurówce na planie litery „T”, prze¬kryty dachem mansardowym. Front dworu skierowany jest na stronę wschodnią a jego pozostała część wychodzi ku brzegom zatoki Kraga w kierunku południowym. Ozdobą dworu w Gubławkach były dwie werandy porośnięte winną latoroślą oraz duże schody zewnętrzne wiodące z czworokątnego dziedzińca do wnętrza budowli. Od strony jeziora do dworu przylegały dwa przedzielone trawnikiem ogrody o łącznej powierzchni 3 morgi. W piwnicach dworu mieściły się pomieszczenia kuchenne oraz spiżarnia zajmująca 7 izb, na parterze były biura zarządcy dóbr, jadalnia, 4 pokoje mieszkalne i trzy sypialnie. Na pierwszym piętrze przeznaczonym dla właściciela dóbr i jego gości urządzono 13 pokoi gościnnych, powyżej pierwszego piętra był strych. Z dawnego założenia zachowały się niewielkie pozo¬stałości parku i fragmenty niegdyś dość dużego podwórza gospodarczego. Źródła: 1. Dzieje Ziemi Zalewskiej, Zalewo 2005, s. 353 i 445. 2. Jackiewicz-Garniec M., Garniec M., Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999. s.286. 3. http://www.ostpreussen.ne...eis=23&stadt=47 4. Der Kreis Mohrungen. Ein ostpreuss. Heimatbuch, zsgest. v. W. F. von Wrangel, Würzburg 1967, s.271-273. 5. Niesiobędzki W., Zamki, pałace i inne zabytki Powiatu Iławskiego. Przewodnik historyczno-krajoznawczy, Iława 2003, s.84-85 ( http://www.castlesofpolan...a_stories04.htm ) 6. http://home.wtal.de/dorgerloh/index.html |
