Marienburg.pl
Nasze Miasto, Nasza Pasja...

Religie, cmentarze - ¯u³awki - kaplica mennonicka

Milek - Pon 07 Lip, 2008 18:17
Temat postu: ¯u³awki - kaplica mennonicka
Kaplica mennonicka
www.bethelks.edu/mennonit...ept/jantzen.php

kolekcjoner - Pon 07 Lip, 2008 21:25

Drobna korekta - to jest Bettenhaus w Nied¼wiedziówce, w ¯u³awkach takowej nie by³o.
Milek - Wto 08 Lip, 2008 08:49

Sugerowa³em siê opisem z artyku³u. Na podstawie wspó³rzêdnych z Wikipedii miejscowo¶ci dzieli 6 km.Odleg³o¶æ znaczna wiêc i b³±d autora powa¿ny.
Milek - Sro 09 Lip, 2008 14:06

Na stronie www.holland.org.pl/art.ph...=polska&id=12_1
Kaplica figuruje pod nazw± ¯u³awki-Nied¼wiedzica.

kolekcjoner - Sro 09 Lip, 2008 18:19

Mnóstwo b³êdów w tek¶cie tej strony, poza niezaprzeczalnymi walorami poznawczymi i dokumentacyjnymi. Wieczorem odniosê siê do zauwa¿onych uchybieñ i sprostujê zauwa¿one b³êdy, poka¿ê tak¿e posiadany przeze mnie materia³ ilustracyjny.
Milek - Sro 09 Lip, 2008 18:22

Zdajê siê na Twoj± fachowo¶æ.
kolekcjoner - Sro 09 Lip, 2008 21:12

Pozwoli³em sobie skopiowaæ fragmenty polemiczne tekstu, w kolorze czerwonym moje uwagi.

ADAMOWO, gm. Elbl±g, woj. warmiñsko - mazurskie.
1. ELLERWALD
2. Gmina flamandzka.
3. Czê¶æ wiejska gminy Elbl±g - Ellerwald. Pozwolenie Rady Miejskiej Elbl±ga na wybudowanie domu modlitwy w Adamowie wydane zosta³o 28 wrze¶nia 1783 r. Pierwsze nabo¿eñstwo w wybudowanym ju¿ wcze¶niej budynku odprawione zosta³o 5 pa¼dziernika 1783 r. Budynek zniszczony zosta³ w czasie II Wojny ¦wiatowej.
4. Budynek drewniany, w stylu tradycyjnych XVIII-wiecznych mennonickich budynków sakralnych. Drewniany, nakryty dachem dwuspadowym z pokryciem s³omianym. Wygl±d budynku znany jedynie z ilustracji zamieszczonej w Mennonite Encyklopedia.
Budynek zniszczony po 1945 roku, tereny Adamowa nie by³y w 1945 roku obszarem dzia³añ wojenny. W okresie 1945 roku obszar zalany wod±, która wdar³a siê przez wyrwy w wysadzonych przez Niemców wa³ach.

LUBIESZEWO, gm. Nowy Dwór Gdañski, woj. pomorskie.
1. LADEKOPP
2. Gmina flamandzka, czê¶æ mieszkañców fryzyjskich nale¿a³a do gminy w Or³owskim Polu.
3. W XVII i pocz±tku XVIII w. mennonici zamieszkuj±cy tereny okolic Lubieszewa zrzeszeni byli w gminie Wielkiej ¯u³awy z siedzib± w Gdañsku. Od czasu podzia³u gminy Wielko¿u³awskiej w latach 1735-40 na cztery czê¶ci, powstaje samodzielna gmina w Lubieszewie zwana "Orloff Quarter". Posiada³y one w³asnych pastorów i diakonów, ale starszy z Gdañska nadal obs³ugiwa³ wszystkie cztery czê¶ci.
W 1768 r. gmina dziêki zgodzie Biskupa Che³miñskiego wybudowa³a w³asny dom modlitwy, mog±cy pomie¶ciæ ok. 600 osób. Dla cz³onków gminy zamieszkuj±cych po³udniowo-zachodnie tereny gminy wybudowano w 1800 r. filialny dom modlitwy w Pordenowie (patrz: PORDENOWO). W 1882 gmina po³±czy³a siê z gmin± w Or³owskim Polu (patrz: OR£OWSKIE POLE).
Budynek zniszczony zosta³ podczas walk w koñcu II Wojny ¦wiatowej.
4. Budynek drewniany, w stylu tradycyjnych mennonickich budynków sakralnych. Zbudowany w konstrukcji zrêbowej, szeroko¶ci 12,5 m., d³ugo¶ci 23,1 m. Orientowany, zbudowany na planie prostok±ta, nakryty dachem dwuspadowym krytym dachówk± esówk±. Okna i drzwi prostok±tne, nad emporami dwukondygnacyjny uk³ad ma³ych okien. Szczyty deskowe, naro¿a zrêbu ¶cian ozdobnie szalowane. Uk³ad wnêtrza zbli¿ony jak w domu modlitwy w Stogach - od wschodu pomieszczenie pastora, sieñ z kuchni± i izba starszego, do nich przylega³a od zachodu sala nabo¿eñstw z emporami na ¶cianach wschodniej i pó³nocnej, podczas gdy przy ¶cianie po³udniowej sta³y na podwy¿szeniu ³awki dla starszego, pastorów i diakonów oraz kazalnica.
Notka dotyczy Bettenhausu w Stawcu / do 1945 Ladekop-Neunhuben. Istnia³ jeszcze oko³o 1950 roku, potem zrujnowany i rozebrany.

MALBORK, gm. loco, woj. pomorskie.
1. MARIENBURG
2. Budynek nale¿a³ do gminy flamandzkiej w Stogach.
3. Mennoniccy mieszkañcy Malborka nale¿eli do gminy flamandzkiej w Stogach.
Z powodu znacznej odleg³o¶ci, od pocz±tku istnienia gminy, nabo¿eñstwa odbywa³y siê w kilku miejscach (patrz: STOGI). Ju¿ w 1700 r. zakazano mennonitom spotkañ religijnych na Vorschloss - ulicy w Malborku i zamkowych magazynach. W³asny dom modlitwy wzniesiony zosta³ dopiero w latach 1906-07, uroczyste po¶wiêcenie nast±pi³o 23 czerwca 1907 r.
4. Brak danych. Budynek murowany, posiada³ 350 miejsc siedz±cych.
Znane zdjêcia z I æwierci XX wieku.

STOGI, gm. Malbork, woj. pomorskie.
1. HEUBUDEN
2. Gmina flamandzka.
3. Gmina mennonicka w Stogach powsta³a w 2 po³. XVI w. i by³a najwiêksz± wiejsk± gmin± w Prusach. Skupia³a mennonitów z po³udniowej czê¶ci Wielkiej ¯u³awy oraz okolic Malborka.
Do 1728 r. gmina nie posiada³a w³asnych starszych i pastorów, obs³ugiwana by³a przez starszego z Gdañska, a od 1639 r. przez starszych z s±siednich czterech niezale¿nych gmin Wielkiej ¯u³awy. Po usamodzielnieniu siê w 1728 r., gmina rozwinê³a w³asn± dzia³alno¶æ duszpastersk±, tak ¿e w po³owie XVIII w. nabo¿eñstwa odprawiane by³y w domach cz³onków a¿ w czterech miejscowo¶ciach - Malborku, Lichnowach (Lichtenau), Lasewicach (Gr. Lasewitz) i Pogorza³ej Wsi (Wernersdorf) - na zmianê w co czwart± niedzielê i w pierwsze dni ¶wi±t. W 1774 r. liczbê tê powiêkszy³a jeszcze ma³a grupa mennonitów zamieszkuj±cych w Czatkowie (Czatkau) oraz gmina w Jarczewie, wszystkie obs³ugiwane przez starszego ze Stogów.
Dom modlitwy wzniesiony zosta³ na podstawie zgody Biskupa Che³miñskiego z 17 czerwca 1768 r. Budowê rozpoczêto 19 lipca 1768 r. i pomimo czasowego wstrzymania budowy przez w³adze katolickie zosta³a ukoñczona 2 listopada tego¿ roku. Pierwsza pos³uga odby³a siê ju¿ na ¶wiêta Bo¿ego Narodzenia 1768r. Koszty budowy wynios³y blisko 2 tys. florenów. Budynek ten o standardowym, wyra¼nie okre¶lonym przez kuriê katolick± wygl±dzie zosta³ w 1853 r. gruntownie wyremontowany oraz powiêkszony. Podczas remontu nabo¿eñstwa odprawiane by³y w przystosowanym do tego celu spichlerzu. Zmodernizowany budynek móg³ pomie¶ciæ 800 osób. Po II Wojnie ¦wiatowej budynek by³ u¿ytkowany przez ko¶ció³ katolicki, uleg³ zniszczeniu ok. 1950 r.
4. Budynek w stylu tradycyjnych mennonickich budynków sakralnych. Zbli¿ony form± do domów modlitwy z Nied¼wiedzicy, Lubieszewa i Tujec. Drewniany, w konstrukcji zrêbowej, z dachem dwuspadowym krytym strzech±. Na obrysie prostok±ta o wymiarach 27,5x12,1 m., od po³udnia znajdowa³ siê przedsionek z wej¶ciem g³ównym, po obu jego stronach pomieszczenia mieszkalne dla starszego i pastora. Sala nabo¿eñstw, d³ugo¶ci 20,6 m., posiada³a empory z trzech stron, przy wolnej ¶cianie zachodniej ustawione by³y na podwy¿szeniu ³awki dla starszego, pastora i diakonów. Oko³o 1790 r. obok nich ustawiona zosta³a ambona - kazalnica. W 1824 r. pokrycie dachowe wymienione zosta³o na dachówkê esówkê.
W 1853 r. budynek zosta³ przed³u¿ony o 14 stóp w stronê po³udniow±, wykonano równie¿ now± podmurówkê z ceg³y (w miejsce starej z kamieni polnych), efektem czego by³o podniesienie zrêbu o 2 stopy. Wystawione zosta³y nowe sprzêty - kazalnica, siedzenia dla starszych, ³awki oraz schody. Ca³o¶æ pomalowano zarówno wewn±trz jak i na zewn±trz farb± olejn± i klejow±. Zapewne wtedy dodano równie¿ ma³e organy, usytuowane pod empor± w czê¶ci pó³nocnej.
Budynek Bettenhausu – w funkcji ko¶cio³a katolickiego – istnieje do dzisiaj w okolicach £om¿y.

SUCHOWO, gm. Nowy Dwór Gdañski, woj. pomorskie.
1. ROSENORT
2. Gmina flamandzka.
3. Gmina pocz±tkowo niesamodzielna, do 1639 r. obs³ugiwana przez starszego z Gdañska. Od 1735 r. samodzielna (Elbing Quarter), lecz jeszcze do 1857 r. obs³ugiwana przez starszego z gminy "Wielka ¯u³awa" w Tujcach.
Spotkania religijne gminy pocz±tkowo odbywa³y siê w domach prywatnych, spichlerzach, stodo³ach czy szopach. Nie wcze¶niej jak w 1754 r. gmina otrzyma³a pozwolenie na wybudowanie w³asnego domu modlitwy w Suchowie, pierwsze nabo¿eñstwo w nowym budynku odby³o siê 2 marca 1755 r. i bra³o w nim udzia³ 1566 cz³onków gminy. Budynek ten sp³on±³ 19 stycznia 1812 r., zosta³ odbudowany i ponownie oddany do u¿ytku 20 listopada 1814 r. Mie¶ci³ ponad 600 osób. Zosta³ ostatecznie zniszczony oko³o 1945 r.
4. a) Pierwszy budynek zapewne drewniany w stylu tradycyjnych mennonickich budynków sakralnych. Brak dok³adnych przekazów co do jego szczegó³owego wygl±du.
b) Opieraj±c siê na ilustaracji zamieszczonej w pracy H. Pennera nale¿y wnioskowaæ, ¿e odbudowa budynku w 1814 r. powtórzy³a jego pierwotn± formê z XVIII w. Wzniesiony zosta³ budynek drewniany w stylu tradycyjnych mennonickich budynków sakralnych.
Rosenort to dzisiejsza wie¶ Ró¿yny, natomiast Suchowo to zwyczajowa nazwa dawnego przysió³ka Ró¿yn (le¿±ca na pó³noc od wsi) nosz±ca do 1945 roku Goldberg. Cmentarz mennonicki wraz z Bettenhausem znajduje siê w obszarze wsi Ró¿yny. Jest to – obok Gdañska – najstarsza gminna mennonicka na obszarze Rzeczpospolitej. Powsta³a ona w III æwierci XVI wieku. Na cmentarzu do dzisiaj znajduje siê oko³o 400-letni d±b znajduj±cy siê w bezpo¶rednim s±siedztwie kaplicy. Z posiadanych przeze mnie informacji (niestety ustnych) istnia³a tu najstarsza na ¯u³awach ¶wi±tynia Mennonicka.

¯U£AWKI - NIED¬WIEDZICA, gm. Stegna, woj. pomorskie.
1. FÜRSTENWERDER - BÄRWALDE
2. Gmina flamandzka, ma³a liczebnie grupa fryzyjska nale¿a³a do gminy w Or³owskim Polu.
3. Centrum gminy stanowi³y dwie po³o¿one obok siebie osady, w których mennonici zamieszkiwali ju¿ od ok. 1570 r. W pocz±tkowym okresie stanowi³a czê¶æ gminy "Wielkiej ¯u³awy" z Gdañska, a nastêpnie Tujec. Od 1740 r. gmina niezale¿na z siedzib± w Nied¼wiedzicy (Bärwaldsches Quarter). Od 1809 r. posiada³a w³asnego starszego. Z powodu po³o¿enia domu modlitwy na terenie s±siednich ¯u³awek, od oko³o 1830 r. gmina u¿ywa³a nazwy ¯u³awki lub ¯u³awki - Nied¼wiedzica.
Dom modlitwy zbudowany zosta³ dziêki zgodzie Biskupa Che³miñskiego w 1768 r. W niezmienionej formie przetrwa³ wojnê, opuszczony uleg³ spaleniu w 1990 r. jako ostatni przyk³ad na terenie Polski tradycyjnego, drewnianego, mennonickiego budynku sakralnego.
4. Drewniany, w stylu tradycyjnych mennonickich budynków sakralnych. Budynek na rzucie prostok±ta d³ugo¶ci ok. 21 m., szeroko¶ci 11 m. Zbli¿ony form± do budynku domu modlitwy z Lubieszewa. Zr±b budynku na kamiennej podmurówce z widocznym uk³adem belek konstrukcji i ozdobnie szalowanymi naro¿nikami. Dwa wej¶cia do budynku w elewacji po³udniowej - bezpo¶rednio do sali modlitewnej i dodatkowo jedno wej¶cie w elewacji wschodniej do czê¶ci mieszkalno - gospodarczej budynku. Uk³ad wnêtrza budynku charakterystyczny dla drewnianych budynków domów modlitwy mennonitów starego typu - od wschodu trzy pomieszczenia mieszcz±ce mieszkanie dla pastora lub starszego z kuchni± i trzonem kominowym oraz pomieszczenie sk³adzika - zakrystii. Pozosta³± czê¶æ budynku wype³nia sala modlitewna z emporami obiegaj±cymi salê z trzech stron. Budynek nakryty wysokim dachem dwuspadowym, krytym dachówk± esówk±.
Miejsce lokalizacji kaplicy nosi³o do 1945 roku nazwê Fürstenwerderfeld (mo¿na to przet³umaczyæ jako ¯u³awskie Pola) i le¿y na Pó³nocnym krañcu wsi Nied¼wiedziówka (do 1945 Bärwalde).

agandg - Pon 06 Pa¼, 2008 22:20

witam. Dot. wsi Suchowo-cmentarz menonicki znajduje siê we wsi Ró¿ewo a nie jak pisa³e¶- Ró¿yny, dziêki za informacje na ten temat bardzo interesuj±ce
kolekcjoner - Pon 06 Pa¼, 2008 22:23

agandg napisa³/a:
cmentarz menonicki znajduje siê we wsi Ró¿ewo a nie jak pisa³e¶- Ró¿yny

Oczywi¶cie - Ró¿yny s± pod Gdañskiem a tu jest Ró¿ewo :oops:

agandg - Wto 07 Pa¼, 2008 20:21

kolekcjoner-Ty jeste¶ z Malborka? Zastanawiam siê, bo du¿o wiesz na temat ko¶cio³a w kmiecinie
kolekcjoner - Wto 07 Pa¼, 2008 20:24

No z Malborka ... a du¿o wiem o ko¶ciele w Kmiecinie - nieeee :ops:
Milek - Wto 07 Pa¼, 2008 20:27

Kmiecin tutaj http://www.marienburg.pl/...p?p=57927#57927
_Maja_ - Czw 09 Kwi, 2009 16:45

Wracaj±c do meritum - wnêtrze zboru

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group